آیة الله كمالوند (ره) در سال ۱۳۱۹ هجری قمری در شهر خرم آباد و در خانواده ای كشاورز دیده به جهان گشود.
تا سال ۱۳۳۶ قمری در خرم آباد به فراگیری علوم دینی پرداخت. سپس به امید حضور در محضر آیة الله العظمی بروجردی(ره)، عازم بروجرد شد و با عنایت الهی دو سال از درس این فقیه اهل بیت علیهم السلام استفاده برد. آنگاه به اراك هجرت كرد و در مقابل آیة الله العظمی حاج شیخ عبدالكریم حائری (ره) زانوی ادب زد. با مهاجرت آیة الله حائری(ره) به شهر مقدس قم، آیت الله كمالوند (ره) نیز در شمار علمای مهاجر به قم جای گرفت و برای استفاده بیشتر در جوار كریمه اهل بیت حضرت فاطمه معصومه علیها السلام مأوا گزید.
وی همزمان با تحصیل و كسب فیض از محضر بزرگان، خود از استادان پرتوان حوزه علمیه قم به شمار می رفت.
در سال ۱۳۲۹ شمسی گروهی از مؤمنان خرم آباد به شهر قم آمدند و از محضر آیة الله بروجردی (ره) تقاضا كردند كه آیة الله كمالوند (ره) را به خرم آباد اعزام كند تا مردم از وجود با بركت وی بهره جویند.
در پی فرمان حضرت آیة الله بروجردی(ره)، آیت الله كمالوند (ره) به خرم آباد بازگشت. طلاب و روحانیون خرم آبادی كه در قم مشغول تحصیل بودند به وطن بازگشتند و در محفل درس آن دانشمند بزرگ حاضر شدند. در سایه تلاشهای آن فقیه وارسته مدرسه علمیه خرم آباد مرمت و بازسازی شد و رونق كهن خویش را بازیافت.
این عالم بزرگوار در میان مردم خرم آباد دارای محبوبیتی خاص بود و از نفوذ سیاسی-اجتماعی یك مرجع بهره می برد.
تواضع وی در میان مردم زبان زد بود. هر گاه مجلس عزاداری اهل بیت علیهم السلام را برپا می ساخت، با احترام و ادب كنار درب خانه می ایستاد.
مجتهد بزرگ خرم آباد از فرصتهای تبلیغی بهره می برد، آیات الهی را، با بیانی ساده و روان، برای مردم تفسیر می كرد و قلوب مشتاقان وحی را روشنایی می بخشید. او روزهای پنج شنبه و جمعه در جمع طلاب حضور می یافت و سربازان امام زمان(عج) را از نور تفسیر قرآن بهره مند می ساخت.
آن مجاهد نستوه اعتقاد داشت كه روحانی نباید از حوادث جامعه خویش غافل باشد. با این بینش بود كه، با اجازه مرحوم آیة الله بروجردی(ره)، در مسائل سیاسی هم دخالت و اعمال نفوذ می كرد و در موقع مناسب به عزل و نصب مأموران دولتی همت می گماشت.
مجاهد روشن بین خرم آباد در بسیج مردم علیه گروهكهای منحرف(توده ای ها) نقش بسزایی داشت و با سخنرانی های بیدار كننده خویش، نقشه های آنان را نقش بر آب می كرد؛ از حامیان و مریدان حضرت امام خمینی(ره) بود و دوشادوش آن مبارز قدم بر می داشت. علاوه بر این با توجه به اینكه او به واسطه یكی از بستگان نزدیكشان در دستگاه پهلوی نفوذ داشت رابط دستگاه و حضرت امام(ره) به شمار می رفت و هر گاه رهبر فرزانه انقلاب مصلحت می دید، پیام نهضت را به دستگاه ظلم می رساند. اعتراض و تذكر به شاه درباره رفراندم و غیر قانونی خواندن آن بخشی از كوششهای آیة الله كمالوند (ره) در مبارزه با استعمار بود.
آن بزرگوار همچنین در جریان تصویب لایحه انجمن های ایالتی و ولایتی، اعلامیه ای اعتراض آمیز خطاب به نخست وزیر وقت منتشر ساخت.
علاوه بر این وقتی رژیم سر سپرده پهلوی، حضرت امام(ره) را دستگیر كرد و به قیطریه انتقال داد، آیة الله روح الله كمالوند (ره) همراه گروهی از علماء به تهران هجرت كرد تا رهبر نهضت را زیارت كند ولی با مخالفت رژیم رو به رو شد و سرانجام به خرم آباد بازگشت. او پس از این سفر در چنگال پیامدهای سكته گرفتار شد و در بستر بیماری فرو افتاد و به تهران انتقال یافت.
تاریخ، سال ۱۳۴۳ هجری شمسی را نشان می داد، لحظات برای دوستداران آیة الله كمالوند (ره) بس سنگین و حزن آور بود. مردی كه عمر خویش را در مسیر تعلیم و تعلم و مبارزه در راه خدا مصروف داشته و شاگردانی نمونه به جامعه اهدا كرده بود، اینك در بستر بیماری رنج می كشید. این لحظات سنگین عاقبت با ایستادن قلب خرم آباد پایان پذیرفت؛ روح آن انسان كمال طلب به سوی كمال مطلق پرواز كرد و دوستداران خویش را با غمی جانكاه تنها گذاشت.
انتشار خبر رحلت آیة الله كمالوند در خرم آباد با اندوه مردم همراه بود. البته مردم در سوگ آن مجتهد گرانقدر تنها نبودند، امام امت نیز در این مصیبت داغدار شد و در ماتم فرورفت.
مردم از شهرهای مختلف استان لرستان، بخصوص خرم آباد، گروه گروه به سوی تهران حركت كردند تا پیكر مطهر عالم شهر خویش را بر شانه های محبتشان حمل كنند و برای آخرین بار محبوب دلهایشان را وداع گویند. مؤمنان در تهران بر پیكر آن عالم ربانی نماز گذاردند. آنگاه آن را به شهر قم انتقال دادند. در ساعت سه بعد از ظهر ۱۸ اردیبهشت ۱۳۴۳ مراسم تشییع جنازه آن مرحوم، با ابهت خاص، از مسجد آغاز شد. در مراسم تشییع، حضرت امام(ره) در جمع عزاداران حاضر شد؛ مراسم با شعارهایی در مدح حضرت امام (ره) و حمایت از وی، شكوهی خاص یافت و به مراسمی سیاسی تبدیل شد. سرانجام پیكر پاك اسوه تقوا، مجاهد خستگی ناپذیر آیة الله روح الله كمالوند (ره) در مسجد بالاسر قم، در جوار مرقد استاد بزرگوارش آیة الله العظمی بروجردی(ره)، به خاك سپرده شد.
