آیت الله عبدالکریم حائری (ره) در خانواده‌ای مذهبی در مِهرجِرد میبد در سال ۱۲۷۶ق [۱] به دنیا آمد.[۲]
شیخ عبدالکریم حائری(ره)، به خواست شوهرخاله‌اش میرابوجعفر به اردکان رفت و در مکتبخانه آموزش دید و پس از درگذشت پدرش، به نزد مادرش در مهرجرد رفت.[۳]
پس از چندی به یزد رفت و با سکونت در مدرسه محمدتقی خان، معروف به مدرسه خان، ادبیات عرب را نزد عالمانی چون سیدحسین وامق(ره) و سیدیحیی بزرگ، معروف به مجتهد یزدی(ره) فراگرفت.[۴]
او در ۱۲۹۸ق برای ادامه تحصیل، به همراه مادرش، راهی عراق شد. نخست به کربلا رفت و حدود دو سال زیرنظر فاضل اردکانی(ره) به تحصیل پرداخت و درس‌های سطوح میانی فقه و اصول را در آنجا آموخت.[۵]سپس برای ادامه تحصیل و استفاده از میرزای شیرازی(ره)، به سامرا رفت.[۶]
آیت الله سید محمد فشارکی(ره) و آیت الله عبدالکریم حائری(ره) چند ماه پس از درگذشت میرزای بزرگ (ره) از سامرا به نجف نقل مکان کردند.[۷]آیت الله حائری (ره) در نجف در درس آیت الله فشارکی (ره) و آخوند خراسانی[۸]شرکت می‌کرد و در ماههای آخر عمر آیت الله فشارکی(ره)، از او مراقبت هم می‌کرد.[۹]
آیت الله حائری(ره) پس از درگذشت آیت الله فشارکی(ره) و در سال ۱۳۱۶ق به ایران بازگشت و در سلطان آباد (اراک کنونی) حوزه درس دایر کرد.[۱۰]
شیخ عبدالکریم حائری (ره) در ۱۳۲۴ق، به علت استقلال نداشتن در اداره کردن حوزه اراک و بر هم خوردن آرامش آنجا به سبب نهضت مشروطه[۱۱]به نجف بازگشت.[۱۲]دوباره به حلقه درس آخوند خراسانی(ره) پیوست و در درس آیت الله سید محمد کاظم طباطبائی یزدی (ره) نیز شرکت کرد؛ ولی به منظور دور ماندن از نزاع میان موافقان و مخالفان مشروطه پس از چند ماه به کربلا رفت.[۱۳]
آیت الله حائری (ره) حدود ۸ سال در کربلا ماند و از آن زمان به حائری ملقب شد. او در کربلا به تدریس پرداخت و به منظور حفظ بی‌طرفی خود در صف آرایی‌های مشروطه، کتابی از آخوند خراسانی (ره) و کتابی از آیت الله طباطبائی یزدی(ره) را درس می‌داد.[۱۴]
در دوره اقامت آیت الله حائری(ره) در کربلا، از او برای بازگشت به اراک درخواست‌های زیادی شد. سرانجام، او در اوایل ۱۳۳۳ق/۱۲۹۳ش [۱۵] به اراک رفت و در مدت اقامت هشت ساله‌اش در آنجا، علاوه بر اداره حوزه، به تدریس فقه و اصول پرداخت.
شیخ عبدالکریم حائری(ره) در پاسخ به نامه میرزامحمدتقی شیرازی(ره)، پس از فوت آیت الله سیدمحمدکاظم یزدی (۱۳۳۷ق/۱۲۹۸ش) که از او خواسته بود به عتبات برگردد و خود را برای مرجعیت شیعه مهیا سازد، اقامت در ایران را وظیفه خود خواند و از قرارگرفتن ایران و ایرانیان در مسیر تباهی و انحطاط فکری اظهار نگرانی کرد.[۱۶]
آیت الله حائری(ره) در ۱۳۳۷ ق به قصد زیارت حرم امام رضا علیه السلام عازم مشهد شد و در مسیر خود چند روز در قم ماند و با اوضاع این شهر و حوزه علمیه آن آشنا شد.[۱۷]
در رجب ۱۳۴۰ ق بار دیگر، در پی دعوت تنی چند از عالمان قم از او و نیز برای زیارت حرم حضرت فاطمه معصومه علیها السلام ، به قم رفت و با استقبال علما و مردم قم و درخواست آنان برای اقامت در این شهر مواجه شد. نخست تردید داشت، ولی پس از پافشاری شماری از عالمان، به ویژه آیت الله محمد تقی بافقی(ره)، آیت الله حائری (ره) استخاره کرد و سپس تصمیم گرفت در قم بماند؛ تصمیمی که در پی آن حوزه‌ای بزرگ در آن شهر تأسیس شد و شیخ عبدالکریم حائری(ره)، آیت اللّه مؤسس لقب گرفت.[۱۸]
با پرآوازه شدن حوزه علمیه قم و ورود شماری از عالمان و مدرسان و بسیاری از محصلان سایر حوزه‌ها و محصلان جدید، تعداد طلاب از هزار تن گذشت.[۱۹]
هر چند آیت الله حائری(ره) هیچگاه خود را در معرض مقام مرجعیت قرار نداد و حتی با ترک حوزه علمیه عراق، از آن فاصله گرفته بود، پس از درگذشت آیت الله سیدمحمدکاظم یزدی(ره) و شیخ الشریعه اصفهانی(ره) و میرزا محمد تقی شیرازی (ره) ، در فاصله سالهای ۱۳۳۷ تا ۱۳۳۹ که آیت الله حائری (ره) هنوز در اراک به سر می‌برد، شماری از کسانی که در تکاپوی انتخاب مرجع تقلید بودند، به او رجوع کردند.
پس از هجرت او به قم و افزایش شهرتش، رفته رفته بر مقلدان او افزوده شد تا اینکه بسیاری از ایرانیان و برخی شیعیان سایر کشورها، از جمله عراق و لبنان، از مقلدان او شدند.[۲۰]
شیخ عبدالکریم حائری (ره) در ۱۷ ذی‌القعده ۱۳۵۵ق (۱۰ بهمن ۱۳۱۵)، پس از حدود ۱۵ سال اقامت در قم درگذشت. با وجود محدودیت‌های حکومتی، پیکر او تشییع باشکوهی شد و آیت الله سید صادق قمی (ره) بر او نماز خواند و در مسجد بالاسر حرم حضرت فاطمه معصومه علیها السلام به خاک سپرده شد.[۲۱]
روح و رضوان الهی بر این بزرگ مرد ایران که با هجرت به قم زمینه شکوفایی و رونق علمی قم به عنوان ام القرای جهان شیعی قرار گرفت