آیت الله سید حسین بروجردی (ره) در صفر سال ۱۲۹۲ق در بروجرد به دنیا آمد. نسب ایشان، با ۳۲ واسطه به امام حسن(علیه السلام) می‌رسد.[۱]
آیت الله سید حسین بروجردی(ره) در ۷ سالگی وارد مکتب خانه شد و پدرش چون پیشرفتش را دید، او را به حوزه علمیه نوربخش بروجرد برد.
وی در سال ۱۳۱۰ق برای ادامه تحصیل به اصفهان رفت و در درس حاج سید محمد باقر درچه ای(ره)، میرزا ابوالمعالی کلباسی(ره) و سید محمدتقی مدرس (ره) شرکت کرد. ایشان در درس فلسفه آخوند کاشی(ره) و جهانگیرخان قشقایی(ره) نیز شرکت کرد.[۲]
بعد از چهار سال تحصیل در اصفهان، در ربیع الاول سال ۱۳۱۹ق به بروجرد مراجعت کرد.
آیت الله سید حسین بروجردی (ره) در ۲۷ سالگی از بروجرد به نجف رفت و در درس آخوند خراسانی (ره) شرکت و نه سال از محضر درس ایشان استفاده کرد. دیگر اساتید ایشان در نجف سید کاظم یزدی (ره) و شریعت اصفهانی (ره) بودند.
در سال ۱۳۴۵ق رئیس اداره ثبت احوال بروجرد، شخصی بهایی را به معاونت خود منصوب کرد. همچنین مراسمی با حضور زنان برهنه، در سطح شهر به راه افتاده بود. این اخبار به گوش آیت الله بروجردی(ره) رسید، ایشان در اعتراض به این رفتار، قصد مسافرت به عتبات کرد؛ ولی فرماندار بروجرد مسئول اداره ثبت احوال را برکنار کرد. گرچه بعد از چند ماه بر اثر اعمال خلاف شرع مسئولین کشوری، به طرف عتبات رفته و در نجف ساکن گردید.
در جریان تحصن علما در قم علیه اعمال رضاشاه پهلوی، علمای نجف تصمیم گرفتند اعتراض خود را به گوش رضاشاه برسانند، بنابراین آیت الله بروجردی (ره) و شیخ احمد شاهرودی (ره) را به عنوان نماینده خود انتخاب کردند تا با علمای قم دیدار کنند؛ اما ماموران شاه این دو را در قصر شیرین دستگیر کرده و به تهران منتقل کردند. وقتی رضاشاه به دیدار آیت الله بروجردی (ره) آمد، وی بعد از نصیحت شاه اعلام کرد قصد سفر به مشهد را دارد.
ایشان بعد از ماجرای دستگیری در قصر شیرین و انتقال به تهران، مستقیماً از تهران به سوی مشهد حرکت کرد و مدت ۸ماه در مشهد اقامت داشت. به درخواست آیت الله محمد کفائی (فرزند آخوند خراسانی) و آیت الله سید حسین طباطبایی قمی(ره)، شب‌ها در مسجد گوهرشاد، نماز جماعت اقامه می‌کرد.
آیت الله بروجردی (ره) بعد از ۸ ماه تصمیم گرفت به بروجرد برگردد که در راه بازگشت در قم توقف کرد و شیخ عبدالکریم حائری(ره)، از ایشان خواست در قم بماند و تدریس کند.
اصرار طبقات مختلف بروجرد و درخواست‌های مکرر از آیت الله بروجردی(ره) برای بازگشت به بروجرد، باعث شد ایشان تصمیم به بازگشت بگیرد.
آیت الله سید حسین بروجردی (ره) در سال ۱۳۶۴ق برای معالجه از بروجرد به تهران آمد. در این هنگام چند نفر از فقهای سرشناس حوزه علمیه قم خصوصا امام خمینی (ره) از آیت الله بروجردی (ره) جهت اقامت در قم و قبول مرجعیت شیعه و مدیریت حوزه دعوت کردند.[۳]
سرانجام ایشان در ۲۶ صفر ۱۳۶۴ق وارد قم شده و برخی علماء از جمله امام خمینی(ره)، سید محمد محقق داماد(ره) و شیخ مرتضی حائری(ره) برای نشان دادن اهمیت دروس ایشان و تشویق فضلا به حضور درآن دروس، همراه با شاگردان خود در مجالس درس ایشان حضور می یافتند. [۴]
همچنین آیت الله سید صدرالدین صدر (ره) که در صحن حرم حضرت معصومه علیهاالسلام اقامه نماز جماعت می کرد، جایگاه نماز خود را به آیت الله بروجردی(ره) واگذار کرد. آیت الله سید محمد حجت(ره)، جایگاه تدریس خود را در اختیار وی قرار داد. آیت الله سید محمد تقی خوانساری (ره) نیز برای احترام در درس ایشان شرکت می‌کرد.[۵]
اگر چه بسیاری از مردم و عده‌ای از بزرگان، در مدتی که آیت الله بروجردی (ره) در بروجرد بود، او را به عنوان مرجع تقلید خویش برگزیده بودند، دوره نخست مرجعیت ایشان به طور رسمی، با انتشار رساله عملیه آغاز شد. مراجع محلی که با آیت الله بروجردی (ره) آشنایی داشتند، مقلدان خود را به او ارجاع می دادند.
یک سال پس از اقامت آیت الله بروجردی(ره) در قم و بعد از ارتحال آیت الله سید ابوالحسن اصفهانی(ره)، اکثر مقلدان ایشان به آیت الله بروجردی(ره) رجوع کردند و بعد از رحلت آیت الله سید حسین طباطبائی قمی(ره)، آیت الله بروجردی (ره) مرجع واحد جهان تشیع شد.
آیت الله سید حسین بروجردی (ره) در ۱۳ شوال ۱۳۸۰ق برابر با ۱۰ فروردین ۱۳۴۰ش، از دنیا رفت و پیکر ایشان تشییع و سپس با نظر آیت الله بهبهانی(ره)، محمدحسن طباطبائی بروجردی(فرزند آیت الله بروجردی)، بر جنازه پدرش نماز خواند و در مسجد اعظم به خاک سپرده شد.
در پی درگذشت آیت الله بروجردی(ره)، سفرا و نمایندگان کشورهای اسلامی ابراز همدردی کردند. کشورهای شوروی، آمریکا و انگلیس پرچم‌های سفارتخانه‌ها و کنسولگری‌های خود را در ایران به نشانه احترام به صورت نیمه افراشته نگه داشتند. [۶]
